M06-1 Buurtplatform

Buurtplatform: Samen leven is de basis voor leefbaarheid in de wijk. De methodiek zet in op koppeling en versterking van informele en formele netwerken.

• Platformen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten voor alle buurtzaken.
• Bestaande netwerken in de wijk ondersteunen met een digitaal platform.
• Platform is eigendom van de wijk en wordt uitgevoerd door de ‘wijkverbinders.’
• Gedeeld eigenaarschap en verknopen van informele en formele netwerken.
• Veel mooie initiatieven of behoeften nu nog onopgemerkt.

Het buurtnetwerk is de motor van een succesvolle betrokken wijk- en buurtbewoners. Het is een ‘plek’ waar mensen ontmoeten, elkaar leren kennen en ondernemen. Het is ook een plek waar mensen graag naar toe gaan zonder veel restricties en eisen. Ieder netwerk is belangrijk. Ze variëren enorm van karakter en leveren elk hun eigen bijdrage aan de ontwikkeling van de buurt en/of wijk. De traditionele netwerken, ‘formele netwerken’ zoals wijkraden hebben een formele structuur, zijn goed georganiseerd en zijn goed verankerd binnen de gemeente. Andere netwerken zijn vaak van het type dat ze niet eens een echte naam hebben en dus ook geen enkele vorm van status. Wij noemen deze netwerken ‘informele netwerken’. Deze netwerken opereren onder de radar hebben een sterk resultaatsgericht karakter. Deze informele netwerken zijn van grote waarde. Daarom willen we met de methodiek van BLW deze kracht graag benutten en laagdrempelig verbinden zonder ze een ‘formeel’ karakter te geven. Ook ligt er een kans om formele netwerken te koppelen aan informele netwerken zonder dat ze kaderstellend zijn en restricties opwerpen. Deze verbindingen kunnen het best gerealiseerd worden door ‘wijkverbinders’ ook wel wijkambassadeurs of pioniers genoemd.

‘Wijkverbinders’ verbinden netwerken en maken initiatieven mogelijk. Ze activeren netwerken en geven buurtbewoners inzicht in de urgenties en kansen van een gebied. Dit is een proces wat moet ontstaan uit de intrinsieke motivatie van de mensen zelf. Dit is de basis van BLW.

BLW zet in op het ontdekken en verbinden van een netwerk en het faciliteren van de netwerken d.m.v. een digitaal platform. Digitale platform bestaan in alle soort uitvoeringen en zijn vaak reeds actief in de wijk. Bestaande platforms in de wijk dienen altijd als vertrekpunt en worden niet vervangen door een nieuw platform.

Netwerken

Type verbindingen en netwerken Om sociale netwerken beter te kunnen begrijpen, is het noodzakelijk eerst de belangrijke begrippen toe te lichten. Een netwerk bestaat uit een verzameling van interpersoonlijke banden, aan welke bepaalde sterktes toegekend kunnen worden (Granovetter, 1983). Zwakke banden staan voor banden met mensen die zich niet direct in de directe sociale cirkels bevinden, zoals kennissen, vrienden van vrienden, buren. Sterke banden staan voor de banden met mensen die dichtbij ons staan en waarmee we meer delen, zoals vrienden en familie.

Ook Putnam (1995) leverde een aanzienlijke bijdrage aan de huidige kennis over netwerken. Hij maakte het onderscheid tussen bindend sociaal kapitaal en overbruggend sociaal kapitaal. Sociaal kapitaal, zijnde de waarde of voordelen die men kan halen uit zijn of haar netwerk. Bindend sociaal kapitaal beschrijft de sterkere band tussen mensen met vergelijkbare interesse en achtergronden. Overbruggend sociaal kapitaal beschrijft een zwakkere band tussen mensen van verschillende achtergronden.

Szreter & Woolcock (2004) maken een aanvulling op deze twee termen: koppelend sociaal kapitaal. Dit beschrijft de connecties met mensen binnen de autoriteiten, zoals de gemeente.

Verschillende wetenschappers hebben erop gewezen dat zwakke banden belangrijk zijn in het creëren van sterke en ondernemende netwerken. Zwakke banden zorgen ervoor dat er nieuwe informatie in bestaande kringen terecht kan komen, die gewoonlijk niet binnen deze groep besproken zou zijn.

Netwerken kunnen simpelweg ontstaan door elkaar te ontmoeten, zowel verbaal als non-verbaal. Door middel van een praatje met iemand zal logischerwijs een connectie en netwerkverbreding ontstaan (verbaal). Maar ook door publieke familiariteit; het herkennen en kunnen inschatten van mensen op straat, zonder er echt contact mee gehad te hebben (Blokland-Potters, 2009). Dit laatste is een belangrijke factor in de creatie van vertrouwen binnen een buurt. Door meer herkenning, meer publieke familiariteit, weet men waar men aan toe is en kan zich meer op zijn gemak voelen in zijn of haar omgeving.

Bouwstenen kunnen hier bijdragen aan beide vormen van ontmoetingen.

Succesfactoren voor netwerken en leefbaarheid

Een netwerk is dynamisch, het veranderd naarmate het groeit, krimpt, en ouder wordt (Christakis & Fowler, 2009). Een combinatie van bindend, overbruggend en koppelend sociaal kapitaal zorgt voor een sterker netwerk, waarin mensen van veel verschillende lagen betrokken kunnen worden. Zoals het vrijetijdsspecifieke gedeelte van het onderzoek heeft uitgewezen zijn er velen bouwstenen geschikt voor netwerkontwikkeling. Al neemt de bouwsteen in de meeste gevallen de vorm aan van een evenement, activiteit of project. In deze bouwstenen staat het vrijetijdsaspect centraal wat betekent dat deelnemers vrijwillig participeren en een intrinsieke motivatie hebben om deel uit te maken van de desbetreffende bouwsteen. Een bouwsteen die voldoet aan de volgende kenmerken kan beschouwd worden als een die voor netwerkontwikkeling zorgt.

Brengt mensen bij elkaar:

Het voornaamste is het bij elkaar brengen van mensen, bijvoorbeeld van verschillende buurtbewoners. Een netwerk kan namelijk alleen maar bestaan zodra er mensen ‘lid’ zijn van een netwerk. Een bouwsteen die ervoor zorgt dat verschillende mensen elkaar ontmoeten zorgt, in samenhang met andere vereisten, automatisch voor netwerkvorming.

Actieve participatie

De mate van actieve of passieve deelname van een buurtbewoner, heeft invloed op de soort banden dat ontstaat. Wanneer men actief betrokken kan worden in een activiteit, is er een grotere kans dat mensen communiceren en daardoor sterkere banden kunnen ontwikkelen (Bogers, 2015).

Zorgt voor regelmatige ontmoeting

Dit kenmerk gaat samen met het eerdere kenmerk ‘brengt mensen bij elkaar’. Omdat het eenmalig bij elkaar brengen van mensen niet direct tot netwerkvorming leidt maar er herhaald contact nodig is voor het creëren en stimuleren van een netwerk. Zodra mensen elkaar vaker gaan zien, gaan mensen elkaar herkennen. Dit herkennen zorgt ook direct voor de eerdergenoemde publieke familiariteit, een goed startpunt van een netwerk omdat publieke familiariteit vertrouwen creëert, en vertrouwen een van de fundamenten van een netwerk is. In het onderzoek was er sprake van regelmatige ontmoeting omdat de initiatieven wekelijks of maandelijks georganiseerd werden.

Overbruggend sociaal kapitaal als voedingsbodem

Uit onderzoek in Kortendijk blijkt dat sommige activiteiten van deelnemers vragen deel te nemen of aanwezig te zijn. Als je een opmaat hebt, zoals een hond of kinderen, dan is het makkelijker om in contact te komen met buurtbewoners die zelf ook een hond of kinderen hebben. Men zal elkaar vaker ontmoeten op school, speeltuin of bij het uitlaten van de hond. Hierdoor ontstaat al snel overbruggend sociaal kapitaal, een goede voedingsbodem om grotere activiteiten vanuit te ontplooien.

Brengt mensen met een gedeelde interesse bij elkaar

Het voorgaande sluit aan bij het aanbieden van een gemeenschappelijke interesse. In alle initiatieven kwam terug dat mensen deelnamen omdat ze het leuk vonden om mee te doen. Zij deelden hierin een gemeenschappelijke interesse. Door initiatieven als ‘de wijklunch’, ‘het voetbalclubje’ en ‘de Stadstuin Theresia’ werd duidelijk dat een gedeelde interesse van belang is. Deze gedeelde interesse zorgt voor een aanknopingspunt en raakvlak tussen de verschillende participanten waardoor verder contact makkelijker gelegd wordt.

Vindt plaats in de publieke ruimte

Doordat een initiatief wordt georganiseerd in de publieke ruimte wordt de toegankelijkheid vergroot. Zodra een activiteit plaatsvindt in de publieke ruimte zijn mensen eerder geneigd om ‘eens te gaan kijken’ en wordt er sneller een bepaalde nieuwsgierigheid gewekt. De ruimte is tenslotte van ‘iedereen’. Een nadeel, aan de andere kant, is dat de openbare ruimte er ook voor zorgt dat mensen gemakkelijker van een afstandje kunnen waarnemen en kunnen weggaan wanneer zij dat willen. Er moet worden gezocht naar manieren die mensen in de openbare ruimte ook actief aan een activiteit kunnen binden.

Laagdrempeligheid

Een hoge toegankelijkheid en lage deelnamedrempel is van belang bij het bij elkaar brengen van mensen en netwerk creatie. Uit onderzoek in de wijk Theresia blijk dat mensen behoefte aan sociaal contact hebben maar dat de drempel om deze behoefte te voldoen niet te hoog moet liggen omdat het dan te veel moeite kost. ‘De wijklunch’ is een voorbeeld van een erg laagdrempelig initiatief omdat het in een publieke ruimte wordt georganiseerd, geen speciale competenties vereist en betaalbaar is.

Stimuleren van het ‘pionier-zijn’

Wat niet onderschat mag worden, is de waarde van één of meerdere pioniers bij het starten van initiatieven. In Kortendijk en Theresia blijkt dat de initiatieven niet daar zouden zijn geweest zonder de inzet van pioniers; goede, gepassioneerde organisatoren zijn cruciaal in het laten functioneren van een bouwsteen.

De analyse van het Bankjescollectief, dat gestart is in Amsterdam, levert een interessant inzicht op. Doordat mensen zelf voor een dag in de maand een kleine activiteit opzetten voor hun buren, die zij zelf leuk vinden om te doen en te delen, wordt het aantrekkelijker voor mensen om een pionier te worden. Deze ‘projectmatige vrijetijdsactiviteiten’ zijn maar van relatief korte tijdsduur; wat het mogelijk ook interessanter maakt om deel te nemen.

Uiteindelijk is alles relatief. Netwerken worden gevormd door verbaal of non-verbaal contact en zodoende zal elk initiatief in zekere mate voor netwerkvorming zorgen, zo lang het verschillende mensen bij elkaar brengt of er verschillende middelen nodig zijn om de bouwsteen succesvol te maken.

Succesfactoren in vrijetijdsinitiatieven

Één onderdeel van het onderzoek richtte zich specifiek op vrijetijdsprojecten in buurten. Om hier een beter inzicht in te krijgen, wordt gekeken naar de factoren die leefbaarheid positief beïnvloeden in deze ‘vrijetijdsbuurtinitiatieven’. In deze omschrijving bevinden zich twee termen die nadere toelichting verdienen.

Ten eerste de vrijetijdsbuurtinitiatieven: activiteiten waaraan men voor het plezier deelneemt, bottom-up opgezet en voldoenend aan de eigenschappen voor recreatie van Leitner & Leitner (2004).

Ten tweede is leefbaarheid een breed begrip, dat al velen hebben getracht te omschrijven. Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van leefbaarheid in de zin van sociaal, fysiek en veiligheidseffect, dat is gebruikt in het samenstellen van wijkprofielen in Rotterdam. (Wijkprofiel.rotterdam.nl, 2015)

De meest interessante initiatieven werden voor analyse geselecteerd in Kortendijk, Theresia (en Brabantpark), en tevens werd een vergelijkende studie gedaan met bestaande initiatieven in andere steden. Met deze informatie konden factoren worden geselecteerd die binnen vrijetijdsbuurtinitiatieven tot positieve effecten in sociale netwerken kunnen leiden.

bekijk hier ???

lees hier meer over ???