M04-1 Buurtmilieus

De ordening van een wijk in buurtmilieus is ontstaan uit de noodzaak om grip te krijgen op de ruimtelijke en maatschappelijke verschillen van een wijk. Terwijl de buurtmilieus tegelijkertijd kunnen functioneren als een communicatiemiddel binnen de methodiek.

De buurtmilieu analyse heeft een specifieke opzet. Een puur ruimtelijke indeling doet geen recht aan het werkelijke functioneren van de wijk. Een puur sociale indeling te veranderlijk voor een methodiek als BLW en is niet uitwisselbaar met andere gebieden. De combinatie tussen stedenbouwkundige typologieën en aanvullend daarop voorzieningen en structuren zoals grote (water-)wegen en groene structuren geeft een gelaagd en precies beeld van het onderzochte gebied.

De buurtmilieus zijn de basis van de methodiek Bouwstenen voor Leefbare Wijken. De tools zoals de bouwstenenindex en de buurtprognose zijn direct gekoppeld aan de buurtmilieus. Dit heeft twee gevolgen, de buurtmilieus bevatten kennis voor gebruikers van de methodiek over kenmerken en toekomstprognoses van de milieus. En omdat de buurtmilieus generiek zijn, zijn ze in heel Nederland toepasbaar. Bouwstenen worden gekoppeld aan de buurtmilieus en zo wordt het mogelijk om snel te beoordelen welke bouwstenen op welke situaties/buurtmilieus van toepassing zijn. Daarmee is het een communicatiemiddel tussen verschillende partijen die gebruik maken van de methodiek.

Stedenbouwkundige typologie

De basis van de buurtmilieus zijn de stedenbouwkundige typologieën zoals vrijstaande en rijtjeswoningen, verschillende typen appartementencomplexen en minder vaak voorkomende typologieën zoals mobiele woningen en landschappelijke clusters. Elke typologie is gebaseerd op een selectie van specifieke kenmerken zoals blokvorm, type, bouwlagen, voortuin, achtertuin, parkeren, korrelgrootte, buitenberging, blokontsluiting en woningaanzicht. Hieruit zijn tien types ontstaan die gehele spectrum aan mogelijke woningtypes beschrijven. Zo is elke wijk altijd in te delen op basis van deze typologieën.

Buurtmilieus

Stedenbouwkundige typologieën wel of niet onder invloed van structuur en/of programma worden buurtmilieus. Het scala aan buurtmilieus geven de totale bandbreedte aan type buurten waarmee alle wijken kunnen worden ingedeeld.

Alle structuren hebben een ruimtelijk en maatschappelijk effect op de woningen. Parken, grote wegen en waterstructuren binnen een bepaalde invloedssfeer beïnvloeden hun nabije omgeving dusdanig dat de typologieën als het ware van kleur verschieten en zo hun eigen uitdagingen en kwaliteiten hebben. Bijvoorbeeld een rijtjeswoning aan een park zal minder last hebben van dalende huizenprijzen dan ‘gewone’ woningen omdat ze extra gewild is. Aan de andere kant is de sociale controle minder goed dan in een gewone woonstraat omdat de woning aan een grote, anonieme openbare ruimte grenst. Dit is de maatschappelijke invloed op ruimtelijke indeling van het onderzochte gebied.

Een buurtmilieu kan ook beïnvloed worden door naburige voorzieningen. Voorbeelden zijn, winkelcentra, sportvelden, scholen, gezondheidsvoorzieningen en culturele voorzieningen zoals theaters, bibliotheken en musea. Al deze voorzieningen beïnvloeden de buurtmilieus binnen een bepaalde afstand in meer of mindere mate doordat er meer publiek komt dan in normale buurtmilieus. Dit heeft gevolgen voor het parkeren, verkeer, gebruik openbare ruimte, overlast, bereikbaarheid, kwaliteit van leven et cetera.

De invloeden van structuren en voorzieningen worden grenscondities genoemd. Buurtmilieus die beïnvloed worden door deze grenscondities worden grensmilieus, milieus die afwijken van de typologieën waaruit ze zijn ontstaan door de extra invloed van de grenscondities. Er zijn drie grensmilieus te onderscheiden: het gestapeld grensmilieu, waar gestapelde buurtmilieus onder vallen. Het grensmilieu, waar modaal en compact onder vallen en het buitenmilieu waar dorps en landelijk onder vallen.